Sierp (18)
Sierp

Najbardziej znaczący periodyk polskojęzyczny na terenie sowieckiej Ukrainy. Wychodził w Kijowie od połowy 1922 r., nosił początkowo podtytuł Tygodnik popularno-ludowy. Stanowił organ Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy. Nakład wahał się od 2000 do 7500 egzemplarzy. W latach 1922–28 „Sierp” ukazywał się jako tygodnik. Od lutego 1928 zaczął wychodzić 2 razy w tygodniu, a w latach 1932–33 co drugi dzień. Liczył od 24 do 4 stron.

 

Był skierowany do polskojęzycznej ludności wiejskiej, poruszał tematykę społeczno-polityczną. Teksty zamieszczane w „Sierpie” można podzielić na kilka kategorii: informacje („Z Federacji Radzieckiej”, „Z Polski”, „Z zagranicy”, „Z życia robotniczego”), publicystyka (artykuł wstępny i inne, w tym nurt antyreligijny), edukacja (ogólna i rolnicza) oraz formowanie ideologiczne, literatura piękna (opowiadania, rzadziej utwory wierszowane), korespondencje (doniesienia z terenu w środkowym okresie funkcjonowania pisma zajmowały dość znaczącą część każdego numeru), ogłoszenia i autoreklamy. Z czasem dział porad rolniczych zajmował coraz mniej miejsca (by zniknąć zupełnie od 1930 r.), coraz więcej objętości numerów poświęcano na przedruki doniesień z prasy rosyjskiej.

 

W różnych okresach gazeta była uzupełniana rozmaitymi dodatkami: były to „Stroniczka kobiety”, „Kalendarz włościański”, comiesięczne dodatki książkowe, „O Siew Bolszewicki”, wreszcie „Głos Młodzieży”. Grafika tygodnika, początkowo ograniczona do winietek, od trzeciego roku istnienia pisma wzbogaciła się o ilustracje poglądowe lub satyryczne, a następnie również fotografie, przedstawiające sowieckie osiągnięcia gospodarcze, architektoniczne, społeczne itp.

 

Wśród redaktorów i współpracowników „Sierpa” można wymienić: Konstantego Wiszniewskiego, B. Bilewicza (Billewicza), J. Otockiego, Henryka Politura, Mieczysława Rzepińskiego, Jana Toma (Sosnowicza), Zygmunta Tutakiwskiego, Jerzego Zadrużnego, Edmunda Noskiewicza i Michajła Siedleckiego, a także H. Borowską, Emila Demke, Bolesława Skarbka-Szackiego, A. Zajączkowskiego, Jana Teodora i Józefa Teodora. Swoje artykuły publikowali ponadto w „Sierpie” m.in. Tomasz Dąbal, Stanisław Dobrzyński, Stefan Rybnicki. W tygodniku ukazywały się też od 1927 r. antyreligijne teksty, podpisywane nazwiskiem „nawróconego na socjalizm” księdza katolickiego Eugeniusza Perkowicza. Z redakcją współpracowały setki korespondentów z terenu, którzy nadsyłali relacje z tego, co dzieje się w poszczególnych wsiach i radach wiejskich.

 

W latach 1922–26 opatrzony formułką „Redakcja – kolegjum redakcyjne”. Przez większą część tego czasu obowiązki redaktora odpowiedzialnego pełnił najprawdopodobniej Konstanty Wiszniewski. W późniejszych latach wśród redaktorów odpowiedzialnych figurują kolejno: Henryk Politur (1927, 1928), Konstanty Wiszniewski (1928–30), J. Teodor (1931–33), A. Klotz (t.p.o. 1931, 1932) i Karol Wojsławski (1932, 1933).

 

W 1934 i 1935 r. aresztowano wielu redaktorów, większość z nich zginęła w więzieniach sowieckich w ciągu następnych lat. W 1935 r. „Sierp” został przekształcony w „Głos Radziecki”.

 

Opracowała: Dorota A. Kowalska